Na de ratificatie van het VN Verdrag voor rechten van mensen met een beperking op 14 juli 2016. Is het tijd voor een terugblik op de Vierdaagse van Nijmegen in 1995 en de deelname van rolstoelgebruikers. Nu het ongecensureerde persoonlijke verhaal, omdat de Vierdaagse dit jaar al 100 jaar “gelopen” wordt.
Nu 21 jaar later zijn we geschiedenis in Museum het Valkhof
De geschiedenis van: Rolstoelen in de Vierdaagse van Nijmegen 1995!
In januari 1995 werd ik benaderd als coördinator van de WIG (Werkgroep integratie gehandicapten) door Rob de Jong Directeur Werkenrode in Groesbeek. Een aantal rolstoel gebruikende bewoners van Werkenrode wilden graag meedoen aan de Nijmeegse Vierdaagse. Of wij hier niet het voortouw in wilden nemen. Ik vertelde Rob dat het overleg daaromtrent muurvast zat. De Marsleiding van de Vierdaagse was al vanaf 1976 tegen deelname van rolstoelgebruikers aan de Vierdaagse en verbood een groep rolstoelgebruikers om deel te nemen . De eerste rolstoelgebruiker die mee deed was een Deen in 1979. Hij reed achterste voren met gebruik van zijn benen en heeft de Vierdaagse “uitgelopen” maar is gediskwalificeerd nadat hij de finish over was . Vanaf toen is er met diverse partijen overleg geweest om deelname mogelijk te maken.
Breekijzer nodig
Ook de WIG had hierover al met enige regelmaat aandacht voor gevraagd in de lokale pers. Maar de K.N.B.L.O gaf geen krimp, Iedere keer dezelfde mantra: ” volgens de statuten moet je het ene been voor het andere zetten en het gewicht van het ene been op het andere overbrengen”. Ik zei tegen Rob de Jong: ” ik denk er over na en neem contact op met de Landelijke Gehandicapten Raad in Utrecht”. Toevallig zat ik in een werkgroep van de landelijke Gehandicaptenraad over anti discriminatie wetgeving.
In overleg met Ab Vriethoff destijds Voorzitter van de Gehandicaptenraad stelde ik voor om het VN Standaardregels over gelijke rechten voor mensen met een handicap te gebruiken als breekijzer voor de Vierdaagse. Kort daarop heb ik een overleg gehad met de Burgemeester van Nijmegen Ed ‘d Hondt dat we aan Nijmegen als eerste stad het boek Human Rights and Disabled persons zullen overhandigen.
Burgemeester Ed d’Hondt
Dat wij het daarna zullen gebruiken als breekijzer voor de Vierdaagse heb ik in het overleg met de Burgemeester maar niet kenbaar gemaakt. De bijeenkomst vind plaats op 17 mei 1995 in de Raadszaal van de Gemeente Nijmegen. De opzet lukt en de Burgemeester krijgt het boek Human Rights and Disabled persons, uit handen van de Voorzitter van de Gehandicaptenraad Ab Vriethoff. De Voorzitter van de Gehandicaptenraad geeft in zijn toespraak aan, dat het toch niet meer van deze tijd is, dat rolstoelgebruikers niet aan de Vierdaagse kunnen deelnemen.
De Burgemeester beaamt dit en zegt toe dat hij als eerste stad in Nederland dit aan de Nijmeegse Gemeenteraad zal voorleggen. Kort daarop heeft Ab Vriethoff net niet mogen deelnemen aan de Vierdaagse van rolstoelgebruikers bij Staatssecretaris Terpstra VWS aan de orde gesteld.
Staatssecretaris Erica Terpstra
Staatssecretaris Erica Terpstra stuurt op 8 juni een brief aan het bestuur van de K.N.B.L.O om akkoord te gaan met een experiment om 11 rolstoelgebruikers toe te laten op het parcours en zo proefondervindelijk te onderzoeken wat de problemen zijn. Voorzitter Ab Vriethoff had me wel duidelijk gemaakt dat het experiment wel door hem zou worden gesteund, maar dat ik verantwoordelijk was. De WIG zou zijn nek uitsteken maar als er problemen waren kon ik hem bellen. De Sint Maartenskliniek en Werkenrode wilden ons graag steunen met raad en daad. Werkenrode stelde ook een aangepaste bungalow, eten en vervoer ter beschikking. Een dag na de brief van de Staatssecretaris krijgt de K.N..B.L.O een brief van de WIG dat we 11 rolstoelgebruikers hebben ingeschreven als “lopers” en dat de inschrijfgelden inmiddels zijn voldaan.
De Brug brengt het nieuws
Op 22 juni 1995 staat er in de Brug (huis aan huis blad) het nieuws dat de KNBLO onder druk van een kort geding van de Werkgroep Integratie Gehandicapten en op verzoek van Staatssecretaris Terpsta door aandringen van de Gehandicaptenraad een experiment toe te staan om elf rolstoelgebruikers toe te laten. De rolstoelgebruikers waren inmiddels ingeschreven en het inschrijvingsgeld was betaald. Marsleider Bos was helder en gaf aan dat de KNBLO onder druk akkoord was gegaan met dit experiment. De veiligheid van de wandelaars is niet te garanderen met al die wielen. Zijn verwachting was dat er eerder sprake zou zijn van irritatie dan van integratie. Ook het karakter van de Vierdaagse zou hier door veranderen.
Zondag 2 juli 1995
De KNBLO heeft er bij de WIG op aangedrongen om bij wijze van experiment de Zevenheuvelenweg in Groesbeek te beklimmen met een aantal van onze rollende lopers. De leiding van de KNBLO is van mening dat ons dat niet ging lukken. Natuurlijk namen we deze uitdaging aan en we lopen samen met een aantal waarnemers van de Vierdaagse leiding. We hebben om 13.00 uur afgesproken bij de oude Molen in Groesbeek waar we verzamelen. Ik rij achter aan als waarnemer met mijn videocamera achter de groep aan. Als rolstoelmarsleider en druk met de organisatie zou ik ook niet mee lopen. Natuurlijk had ik er niet aan gedacht dat de KNBLO iemand van de Gelderlander had getipt over het experiment.
De Gelderlander
De volgende dag stond er een artikel in de Gelderlander met foto waarin ik ik me zelf zag op de achtergrond.
Het commentaar de laatste rolstoelgebruiker kwam 25 minuten later aan dan de rest. Shit, dacht ik we zijn er ingetuind ” de oorlog” is begonnen! Een organisatie die zich onder druk gezet voelt, geeft zich niet zo maar gewonnen. Het werd me al snel duidelijk dat we het niet gemakkelijk zouden krijgen. Zeker gezien de vele negatieve reacties die als ingezonden reacties in de kranten verschenen.
Jan is dit het waard?
Paula mijn vrouw maakte zich serieus zorgen omdat we ook thuis anoniem door mensen gebeld werden die we schijnbaar tegen de Vierdaagse schenen hadden getrapt. Als ze me tegen kwamen zouden ze me van de dijk af rollen en meer van dit soort bejegeningen. De spanning loopt thuis dan ook behoorlijk op en het kleine Vierdaagse shirt wat ik voor Ivar mijn zoon van twee speciaal had laten drukken. Mocht hij alleen maar binnen aan. Buiten maar even niet. Van goede buren hoorde we dat ze in mijn eigen dorp Wijchen er zeer verschillend over gedacht werd. Velen waren het eens met de Marsleider en de KNBLO. De Vierdaagse is voor lopende tweevoeters en voor de rolstoelers hebben we een eigen Vierdaagse voor rollies, door de wandelbonden in Delden georganiseerd. Maar dat was nou net de reden dat we vonden dat ook mensen met een handbewogen rolstoel aan de Vierdaagse van Nijmegen moesten kunnen mee doen. Wij stonden voor integratie en juist de wandelsport is daar een goede mogelijkheid voor. In onze groep zitten ook een aantal deelnemers die hem “echt” gelopen hebben en nadat ze een ongeluk hebben gehad in het kader van terugkeer in de samenleving hem nu willen rollen!
Op bezoek bij de Marsleider.
Marsleider Bos van het Vierdaagse comité woont toevallig bij mij in de straat. Kort nadat we de brief aan de K.N.B.L.O aangetekend hadden verzonden heb ik hem met een bezoek “vereerd”. Met kloppend hart rij ik naar zijn huis. Ik bel aan en zijn vrouw maakt de deur open. Ik vertel haar dat ik graag haar man even wil spreken en dat ik verder op in de straat woon. Ze verwelkomt me en bied me een kop koffie aan. Haar man Chris Bos de bekende Marsleider van de Vierdaagse zit in de huiskamer. Ik geef hem een fles rode wijn en vertel dat ik degene ben die namens de WIG de discussie over rolstoelen in de Vierdaagse heb aangezwengeld. Inmiddels krijg ik koffie aangeboden van zijn vrouw. De Marsleider is duidelijk not amused maar onder druk van Staatssecretaris Terpstra die haar invloed heeft aangewend zijn ze akkoord gegaan met een experiment. Ik vertel hem dat het een principiële keuze is geweest om het op deze wijze aan te pakken omdat wij echt geloven dat er Vierdaagselopers zijn die in een hand bewogen rolstoel mee willen en kunnen doen. Voor een aantal van onze “lopers” is het ook een terugkeer in de wandelsport, nadat ze de Vierdaagse al eerder hebben meelopen. Maar helaas door een ongeval of ziekte niet meer in staat zijn om hem te voet mee te lopen. Ik zie geen enkele reden om rolstoel gebruikers niet mee te laten doen. We nemen de afspraken nog even door. Als woordvoerder van de WIG leg ik nog maar eens uit dat het om een fysiek prestatie is en ook onze “lopers ” de Annastraat willen halen. Ook onze rollende team noemen we “lopers” omdat het gaat om het tempo waar mee ze zich verplaatsen. Tijdens de Vierdaagse openen we een meldpunt bij de WIG waar deelnemers en publiek hun mening kunnen geven. Eén ding is zeker we krijgen geen Vierdaagsekruisje want volgens de reglementen van De KNBLO. Hierna neem ik afscheid van de marsleider en zijn vrouw en spreek de hoop uit dat we de fles wijn later samen opdrinken.
Vrijdag 14 juli 1995: Meldpunt Vierdaagse
Roeland Sporenberg en Yvon Bakker organiseren het meldpunt op ons kantoor. Dit hebben we besloten omdat er nu al heel veel heftige reacties bij de WIG, K.N.B.L.O en de Gelderlander binnenkomen.
Tijdens de Vierdaagse zal Lydia de Klerk langs het parcours een onderzoek doen naar de reacties van de lopers op de rollende wandelaars.
De Persconferentie
Gedurende de gehele Vierdaagse zal ik als “journalist van Aanzet” en als woordvoerder van het WIG-team aanwezig zijn bij de dagelijkse persconferentie. De eerste is deze middag na afscheid te hebben genomen van ons WIG-team rol ik naar de Vereniging waar de eerste persconferentie van de KNBLO plaats vind. Toen ik binnen kwam merkte ik de spanning zeker bij onze vrienden van de KNBLO .
De Perschef Dick Lammerts laat weten dat onder grote druk van Staatssecretaris Erica Terpstra dit jaar er elf rolstoelgebruikers “legaal ” als experiment zullen deel nemen aan de Vierdaagse van Nijmegen. Naast de groep van 30000 gewone lopers en de pers chef deed de oproep aan de verzamelde journalisten, om deze laatste groep van 30000 lopers niet te vergeten! Ik viel bijna uit mijn stoel van verbazing van deze toelichting. Dat we enige commotie hadden veroorzaakt realiseerde ik me, maar deze oproep verbaasde me echt. De aanwezig zaten eigenlijk te wachten op mijn vraag die ik als “journalist” zou gaan stellen Van te voren had ik met een journalist van Omroep Gelderland en de Volkskrant afgesproken dat zij de kritische vragen zouden stellen . Na dat ik mijn hand opstak gaf Lambert van Buuren de Perschef mij het woord. Ik wilde graag weten van de sportarts hoe de medische dienst omgingen met eventuele blaren op de handen van de rollende wandelaars. Dit hadden ze niet verwacht maar gaven hier een deskundig antwoord op dat de behandeling het zelfde was als bij blaten op de voeten maar er waarschijnlijk meer tape gebruikt zou worden.
De Perskaart
Om een perskaart te regelen bleek een goede manier te zien om al in een vroeg stadium te weten hoe de KNBLO dacht over onze deelname en voor ons een goede manier om contact te leggen met de pers. Op dat moment belde Roeland dat het draaiboek klaar was en hij faxte het naar het Perscentrum in de Vereniging waar ik gedurende de Vierdaagse van alle faciliteiten gebruik van kon maken. De voorlichters van de KNBLO waren zeer behulpzaam en hadden er zelf ook wel plezier in om de vreemde snoeshaan er bij te hebben, er gebeurde wel weer wat.
Maandag 17 juli 1995: De startbewijzen
In alle vroegte opgestaan en neem afscheid van mijn vrouw en zoon. Paula maakte zich serieus zorgen, het aantal anonieme telefoontjes bleef aan houden. Als rolstoelgebruiker en zeker met mijn breekbare botten is een klein duwtje genoeg om een groot probleem te hebben. Ik zelf voel ook de spanning en geef toe heb die nacht niet best geslapen. De reacties en ingezonden artikelen in de Gelderlander doen dan ook het ergste vrezen. Maar we konden niet meer terug dus stel Paula gerust want er zijn ook heel veel wandelaars die het met ons eens zijn. Dan rij ik met al onze spullen door naar Werkenrode in Groesbeek waar Rob de Jong de Directeur een bungalow, voedsel en vervoer heeft geregeld voor de komende dagen. In de middag halen we onze felbegeerde startbewijzen op bij de Vereniging in Nijmegen. Waar de eerste ontmoeting plaats vind met onze mede wandelaars.
Dinsdag 18 juli 1995 De eerste dag van de Vierdaagse, “De dag van Elst”
Het is 2.42 uur op de wekker, na drie uur slapen in een bed van Werkenrode in de heuvels van Groesbeek, we hebben een bungalow “de Berk ” tot onze beschikking gekregen, word ik langzaam wakker. Buiten is het donker, ik ben echt nog nooit zo vroeg opgestaan. Ik realiseer me langzaam dat het vandaag de eerste dag van de Vierdaagse is. Als rolstoel marsleider ben ik de eerst verantwoordelijke voor de 11 deelnemende rolstoelgebruikers, die legaal deelnemen aan de Vierdaagse. Nou ja, 11 waren het, nu zijn er nog maar 10. Eén deelnemer is afgevallen i.v.m. decubitus, een veel voorkomend probleem bij rolstoelgebruikers. De instructies aan onze rollende team zijn helder: Laat je niet provoceren, blijf altijd vriendelijk, houd afstand van de persoon die voor je loopt en zorg er voor dat je aan het wandeltempo houd. Onder veel wandelaars zullen we het moeten hebben van een charme offensief dat we net als hun mensen willen ontmoeten, saamhorigheid, mee doen en natuurlijk genieten van de sfeer en uiteindelijk de eindstreep halen.
Waarom?
Waarom zit ik hier, vraag ik me even af. Er Staan op dit moment 34.000 maffe mensen op om aan het grootste wandelfestijn van de wereld deel te nemen? Maar ja, wie a zegt moet ook b zeggen, dus ik ga me maar aankleden. Marco, Ashwin en Rashid liggen nog te slapen en daarom besluit ik om maar wat lawaai te maken met deksels. Het is nu 3.00 uur. Chicken Skin, ons ingehuurde videoproductiebedrijf staat al op de deur te kloppen. Ik heb eerst met Annemarie koffie gedronken. Het brood lag in de koelkast, de suikerklontjes trouwens ook. Ashwin komt slaperig de keuken in. We moeten opschieten, want om 04.00 uur moeten we starten.
Marco, die gisterenavond is teruggekomen uit Finland staat al startklaar. Snel de reclame (van onze sponsors) achter op de rolstoel vastgemaakt en zijn toen naar de bus van Werkenrode gereden die al met ronkende motor klaar stond.
Bij het busje van Werkenrode aangekomen zien we Gabriël (Jerom de Torso), Henk, Guus, Alfred en Leo al zitten. Het busje is ons gratis ter beschikking gesteld door Werkenrode. Snel rijden we naar het Julianaplein in Nijmegen waar Helma en Jeroen ons staan op te wachten. Ons videobedrijf Chicken Skin stond al klaar om te filmen, net zoals het NOS-journaal. Na een interview voor het Journaal zijn we onze startkaarten gaan afstempelen. De 50 km lopers zijn inmiddels op weg.
Helma en Gabriel bij de service wagen van Rolstoel Service Nijmegen Toine Kersten op de achtergrond
Helma en ik zouden samen rijden, als rolstoel marsleider rij ik mee als waarnemer, maar bij de start word ik aangehouden door Johan Dibbits, VARA Radio. Achter hem staat iemand van KRO Echo. Na beiden te woord te hebben gestaan kan ik eindelijk op weg. Nog maar net over de Waalbrug staat er een fotograaf van De Gelderlander. Onder de brug staat onze eigen videoploeg Chicken Skin. Eindelijk gaan we echt op weg. Helma en ik rijden in hetzelfde tempo, het gaat prima. De reacties zijn over het algemeen positief. Soms een opmerking van: “Het is toch maar voor één jaar” en “Jullie horen hier niet”! Omdat ik via de autotelefoon vele telefoontjes heb gekregen van journalisten, ben ik achter opgeraakt. Door alle consternatie rondom onze deelname is er een behoorlijke spanning voelbaar. Vóór mij loopt een wandelaar die erop uit is, dat ik hem tegen de hielen rij. Steeds achterom kijkend en abrupt stoppend, ik ben blij dat ik hem eindelijk passeren kan.
Blijf vriendelijk!
Er is een groep van wandelaars die van mening is dat rolstoelgebruikers er niet bij horen: “Deze mars is voor “gezonde” mensen en niet voor rolstoelers. Zij moeten maar hun eigen mars organiseren”. Al onze “lopers” zijn zich hier goed van bewust. De instructie die we “onze lopers” hebben meegegeven is: “blijf vriendelijk en laat je niet provoceren”! Gelukkig zijn er onderweg ook veel mensen die het een goede zaak vinden. Doordat ik alleen rij heb ik veel contact met de andere lopers. In Bemmel bij onze eerste verzorgingspost heb ik koffie gedronken en wat ervaringen uitgewisseld. Hier hoor ik dat Jeroen geïnterviewd is door RTL 4, volgens mij is hier de hele Nederlandse pers aanwezig. Halverwege de dijk begint het te regenen. De sfeer in het peloton wandelaars wordt er één van serene rust, al voortstappend achter elkaar op weg naar het volgende dorp. Bij de verzorgingspost van Rolstoel Service Nijmegen laat ik mijn bloedblaren op mijn handen verzorgen. Door de regen heeft ook de tape losgelaten en het rijden wordt steeds moeilijker. Na nog een kop koffie te hebben gedronken ga ik op weg naar Elst. Na de eerste knip bij de controlepost vervolg ik mijn weg naar het centrum. Ondanks de regen zijn er veel mensen op de been. Na even bijgepraat te hebben met onze toegankelijkheidsmedewerker Marcel en een sanitaire stop ga ik verder. In het centrum word ik zo lang opgehouden door journalisten dat ik besluit om een taxi terug naar Nijmegen te nemen. Daar moest ik om 15.00 uur terug zijn in de Vereniging voor een interview met VARA radio, gelukkig ben ik er precies op tijd. Rond 14.00 komen de eerste wandelaars binnen bij de Vereniging de thuishaven van de K.N.B.L.O tijdens de Vierdaagse.
Uitgevallen?
Een journalist van de Gelderlander komt naar me toe en vraagt of het juist is dat een van onze “lopers” is uitgevallen en geduwd zou zijn. Ik gaf aan dat ik het niet kon bevestigen, noch ontkennen. Gelukkig had ik van te voren een perskaart geregeld. Nu kon ik gebruik maken van alle faciliteiten. Ik belde met Roeland Spoorenberg onze coördinator Vierdaagse op het bureau van de WIG. Hij vertelde me dat Rashid al in Elst was uit gevallen i.v.m. een spierontsteking en inmiddels met het busje van Werkenrode terug was gebracht. Dit bericht geef ik meteen door aan de journalist van de Gelderlander.
Rashid met spierontsteking wordt geduwd (foto Gelderlander)
De rest van onze “lopers” hebben de tocht goed doorstaan. Ook zij zijn inmiddels met een busje terug naar Werkenrode in Groesbeek gereden. Precies om 16.00 uur begint de persconferentie met mijn geritselde perskaart voor het blad Aanzet.
Dubbelrol
Hier begint mijn dubbelrol als woordvoerder en journalist pas echt te werken. Na de persconferentie word ik belaagd door journalisten en geef verschillende interviews aan o.a. Eindhovens dagblad, de Telegraaf, Omroep Gelderland, NOS Journaal, Radio Groesbeek, Radio Unique en spreek met een aantal journalisten die een afspraak met me willen maken.
Johan Dibbits Radio 1 en Paul van Gessel Omroep Gelderland
Meteen na de persborrel ben ik terug gereden naar Werkenrode. Als eerste ga ik naar Rashid, hij vind het vreselijk dat hij is uitgevallen. Hem even opgebeurd en de rest van het team gefeliciteerd met hun eerste goed verlopen dag. Nogmaals wijs ik iedereen er op dat wat er ook gebeurd ze vriendelijk moeten blijven. Helaas zijn sommige wandelaars er op uit om dit experiment te laten mislukken. Hierna eten we gezamenlijk en ik rijd daarna terug naar mijn huis in Wijchen.
Woensdag 19 juli “De dag van Wijchen”
De tweede dag van de Vierdaagse, de dag van Wijchen. Vannacht heb ik thuis geslapen en ben rond 23.30 uur in bed gerold en meteen als een blok in slaap gevallen. Met Gabriel heb ik afgesproken dat als de groep bij de Hatertse Vennen is gearriveerd, hij me zou bellen. Om 5.45 uur gaat de telefoon met een slaap dronken kop neem ik op, Gabriel zegt we zijn net de vennen gepasseerd. Paula zet snel koffie, mijn schoonvader Jannus is door de consternatie ook wakker geworden. Kortom het hele huis staat op stelten. Nu maar hopen dat Ivar mijn zoon van 2 niet wakker wordt, gelukkig blijft hij rustig slapen. Binnen een half uur heb ik gegeten en me aangekleed. Vervolgens ben ik als een idioot met de rolstoel naar Alverna gereden. De eerste drie kilometer heb ik er op zitten. Ik heb afgesproken op de T splitsing, enigszins buiten adem vraag ik aan een dame die hier al enige tijd staat: “Heeft u onze “lopers” al voorbij zien komen”? Nee zei ze: “Ik sta hier al vanaf half 6”. Tien minuten later zie ik in de verte de fel gele T-shirts op ons afrijden.
Alfred met zijn “lopende vriend” voorop. Alfred heeft echt een mooi “wandeltempo” maar het is ook een echte sporter. Verbazingwekkend hoe iemand na zo vroeg te zijn opgestaan zo vrolijk kan zijn. Ik wens ze een goede wandeling toe en wacht op Gabriel. Vijf minuten later komt ook hij langs met in zijn kielzog Henk, Ashwin, Guus en Marco. Na enige vriendschappelijke tikjes zetten we onze tocht voort. Al gauw rij ik weer achteraan zoals van een waarnemer mag worden verwacht. Ik heb veel contact met de andere wandelaars. Mijn eerste vraag is hoe het met ze gaat en waar ze vandaan komen. Na hier uitgebreid bij stil te hebben gestaan vraag ik of ze last hebben gehad van de “rollende wandelaars”. Een grote meerderheid van de wandelaars is enthousiast, maar vraagt zich wel af of er niet te veel zullen komen in de toekomst.
Limiet van 100
Nadat ik ze verteld heb dat wij een limiet van 100 deelnemers willen voorstellen vind men het prima. Jullie horen erbij, jullie gebruiken je armen i.p.v. je benen, dat is toch vergelijkbaar! In de buurt van Balgoij staat Rolstoel Service Nijmegen, na een kop koffie te hebben gedronken ga ik verder de dijk op.
Boven aan de dijk staat Jan van Teeffelen, de hoffotograaf van de K.N.B.L.O. en soms ook van de WIG. Met een grijns van oor tot oor maakt hij een foto als ik de dijk oprij. De dijk van Balgoij naar Niftrik is lang en saai, maar je hebt veel ruimte waardoor het lekker lopen is. Over de dijk loop ik samen met mijn mede wandelaars Niftrik binnen. Bij de Rode Kruispost laat ik even naar mijn bloedblaren kijken en mijn vingers worden opnieuw ingetapt. Na Niftrik verlaten te hebben lopen we langs de spoordijk. Als er een trein langs rijdt, toetert hij even om te laten weten dat hij ons gezien heeft. De warmte is dragelijk en gelukkig regent het niet. Nog even en we lopen Wijchen binnen. Het wordt steeds drukker langs de kant van de weg en de mensen applaudisseren als we voorbij komen. ik krijg water aangeboden van een aardig meisje. Vanuit de stoeltjes aan de kant van de weg hoor ik dat ze mij toeroepen: “Doorgaan hè, hartstikke goed dat jullie meedoen, jullie zijn niet meer weg te denken uit de Vierdaagse.”
Soms ook een negatieve reactie, zoals boegeroep en zoiets als “Geniet er maar van, het is de laatste keer!”
De Burgemeester
Voor het gemeentehuis in Wijchen staan de bobo’s. Burgemeester Gosse Noordewier biedt me een appel aan en vraagt waar ik vandaan kom? Ik antwoord netjes:” Ik woon in Wijchen, op hetzelfde plein waar ook onze bekende Marsleider Bos woont. De Burgemeester enigszins in verbazing achterlatend, loop ik verder. ik ruik de stal en heb de neiging sneller te gaan “lopen”, maar ons wandeltempo moet ik wel aanhouden.
In de Meidoornstraat kom ik Ivar mijn zoon tegen in een klein geel WlG T-shirt. Samen met hem rijd ik de Acaciastraat door, natuurlijk ben ik trots om samen met mijn zoon hier te lopen. De groep van Gabriël was al voorbij gekomen. Ik heb besloten om maar even op Helma te wachten en met haar naar Nijmegen te rijden. Op het Everardusplein is het rustpunt voor de militairen. Ik heb nog even zitten kletsen met een paar hoge officieren van de landmacht. Zij vinden het een goede zaak dat we meedoen, dat doet me toch goed. Nadat Helma (zij loopt de 40 km) en onze voorzitter van de WIG Karien er aan kwamen lopen zijn we na een korte pauze doorgelopen richting Nijmegen. In Woezik gaat mijn pieper af, mijn telefoon heeft het begeven dus heb ik even in de pastorie naar de WIG gebeld. Yvon één van onze vaste vrijwilligsters van het Vierdaagse meldpunt geeft me door dat Toine (RSN) in Hees op ons staat te wachten. In de Woezik staat een monnik met een paraplu ons en de andere wandelaars te zegenen. Of het geholpen heeft weet ik niet maar onze tocht verliep verder voorspoedig. Helma ben ik kwijtgeraakt doordat ik in Hees nog even een kop koffie ben gaan drinken bij Rolstoel Service Nijmegen.
Marstempo.
Nu nog het laatste stuk het viaduct op. Het weer is broeierig, warm en het viaduct is smal, ik loop achter een peloton soldaten. Opeens zegt de commandant “Single” en de soldaten gaan achter elkaar lopen, de officier nodigt mij uit om te passeren. Ik ben verbaasd, volgens mij is het de eerste keer dat soldaten opzij gaan voor een burger. Ik ervaar het als een vorm van respect en geniet er in stilte van. Het laatste stuk naar Nijmegen is heel leuk. Onderweg hoor ik opeens “Jan” roepen. Ik kijk om en zie Riet, President van carnavalsvereniging “de Wasknijpers” uit Gent zitten. De laatste keer dat ik haar gezien heb was in 1979 tijdens de Carnaval op de Sint Maartenskliniek. Na nog een keer koffie, ga ik richting De Vereniging in Nijmegen . Het publiek wordt steeds enthousiaster. ln de Oude Heselaan kom ik Marianne tegen mijn oude collega van de WIG. Samen met haar en de hond lopen we naar De Vereniging toe. Ik heb nu wel iemand nodig voor morele ondersteuning want ik ben behoorlijk afgeknapt.
Dagelijkse persconferentie.
Na een pilsje gedronken te hebben bij De Vereniging vraag ik aan Ashwin of hij samen met mij om 16.30 uur naar de persconferentie gaat. Hier geeft marsleider Bos aan dat het de derde dag warm zal worden en dat er een verzoek aan de brandweer van Groesbeek is gedaan om water te leveren aan de lopers.
Na de persconferentie wordt ons weer door verschillende journalisten gevraagd naar onze ervaringen. Inmiddels heb ik de laatste nieuwtjes verzameld bij de lopers. Tevens heb ik Roeland gebeld voor de reacties van die dag, zodat ik het laatste nieuws kan doorgeven. Op het moment dat Ashwin en ik net een interview willen geven voor de AVRO, valt de stroom in Nijmegen uit. Uiteindelijk komt de verbinding toch weer tot stand.
De voorlichter van de K.N.B.L.O. en Paul van Gessel (Omroep Gelderland) hebben ons de trappen afgedragen, doordat de stroom was uitgevallen, functioneerde de liften niet meer. We zijn toen samen met Paul naar de schouwburg gelopen, want daar is een mobiele telefoon aanwezig zodat we een taxi kunnen bellen. Al snel komt de taxi die ons bij Werkenrode afzet. Van daaruit ben ik nog even naar ons huis in Wijchen gegaan en heb daar wat gegeten. Meteen naar het eten rij ik terug naar Werkenrode waar ik samen met ons rolstoelteam overnacht. Net aangekomen word ik gebeld door Mac, een journalist van De Volkskrant. Ik stel voor om samen met hem in een rolstoel de Zevenheuvelenweg op te rijden in Groesbeek en daar een artikel van te maken. Na enige twijfels ziet hij het wel zitten en ik heb toen meteen een rolstoel geregeld via de Rolstoel Service Nijmegen RSN. Zij zullen ervoor zorgen dat in de “Oude Molen” in Groesbeek een rolstoel voor hem klaar staat. Daarna na bed.
Donderdag 20 juli 1995: De dag van Groesbeek
Vandaag om drie uur opgestaan, Marco is al wakker en ik heb Ashwin ook maar wakker gemaakt. Hierna gauw koffie gezet en brood klaar gemaakt voor onze stoer rollende 50 km wandelaars. Om half 4 uur staat onze bus klaar om ze naar de start te brengen. Na onze “lopers” uitgezwaaid te hebben ben ik als rolstoel marsleider nog even op bed gaan liggen. Om 07.00 uur heb ik Rashid wakker gemaakt en zijn we na het ontbijt naar onze verzorgingspost in het centrum van Groesbeek gereden.
Lydia en Annemarie onze verzorgingspost.
Lydia, John en Annemarie hebben zich inmiddels al geïnstalleerd. De WIG vlag is opgehangen, maar helaas het café is nog niet open. De slaap overvalt me en ik ben toen maar even een uurtje op een Perzisch tapijt met een stapeltje WIG T-shirts als kussen in mijn Ford bus gaan slapen.
Café is open
Als ik weer wakker word van de muziek merk ik dat het café open is en de koffie al klaarstaat. Rond 09.30 uur komen de eerste snelwandelaars langs. Ik ben zo flauw als een prei en neem maar snel een paar bierworstjes. Je kunt je niet voorstellen dat ik dat vroeger lekker vond, bah wat smerig. Maar ja, het is warm en mijn zoutgehalte moet weer snel op peil zijn. Na een broodje kaas gegeten te hebben wil ik toch wel gauw aan de laatste grote expeditie beginnen.
Guus, Henk, Gabriël en Alfred onze rollende 50 km lopers zijn al langs geweest. Na alle overbodige bepakkingen, inclusief de 3 kilo wegende autotelefoon over boord te hebben gegooid, ga ik op weg. in 2016 later loopt iedereen met een mobieltje de Vierdaagse.
Na 100 meter loopt het water al van mijn hoofd, de bidon met slang, achter op mijn rolstoel werkt prima. Achter mijn rug hoor ik iemand roepen: ” Jouw soort hoort niet in een wandelmars!” Ik draai me resoluut om en ga naar de wandelaar toe en vraag of hij het tegen mij heeft. Ja dus, hij is van mening dat wij er niet thuis horen, want de marsleider heeft dat gezegd. Na een korte discussie besluit ik maar verder te gaan. In het centrum van Groesbeek heb ik afgesproken met Radio Unique, maar de interviewer is net bezig met de Marsleider. Ondanks dat ik voor hem sta ziet Marsleider Bos me niet “staan”. Maar ja, kleintjes zie je wel vaker over het hoofd. Nadat het interview is afgelopen gaat de Marsleider in marstempo verder. Zelfs mijn vriendelijke glimlach mist hij. Maar neem het hem niet echt kwalijk, hij heeft het natuurlijk ook erg druk.
De uitdaging de Zevenheuvelenweg
Aschwin onder weg naar de Zevenheuvelenweg
Mac van de Volkskrant rijdt mee
Na het interview moet ik opschieten want Mac van de Volkskrant staat te wachten. Onder applaus rijd ik Groesbeek door: Wat een sfeer, te gek zeg. Bij De Oude Molen staat Guus met zijn vader, kort daarvoor zijn ze me al voorbij gegaan. Na een glas Spa gedronken te hebben en wat ervaringen te hebben uitgewisseld gaan vader en zoon verder. Inmiddels is ook Mac (de journalist van de Volkskrant) aangekomen en na wat gekletst te hebben lopen we het restaurant binnen. In een hoekje zie ik de rolstoel staan (die Toine van Rolstoel Service Nijmegen heeft gebracht) en via de achteruitgang gaan we naar buiten. Op de parkeerplaats oefen ik samen met Mac, al snel heeft hij het onder de knie. De warmte is inmiddels op zijn hoogste punt. Voor de vierde keer rij ik nu de Zevenheuvelenweg op. Dit was voor ons een belangrijk trainingsparcours. Na de eerste en langste helling te zijn op en afgereden zijn voel ik een onstuitbare drang om even te genieten van het landschap. Tot mijn verbazing zie ik Mac langszij komen, nu kan ik niet achterblijven en ga dus weer verder. Onder aan de heuvel gekomen krijgen Mac en ik koffie aangeboden van een vriendelijk echtpaar. We maken een praatje over de Vierdaagse het echtpaar begrijpt het probleem van de Vierdaagseleiding niet , jullie horen er toch gewoon bij? Ze wenst ons veel plezier en een goede reis, op naar de volgende heuvel.
Steil
Deze is behoorlijk steil maar relatief kort. Boven aangekomen voel ik me net een spons die overwerkt is. Net op dat moment staat er een tv-ploeg van het journaal en vraagt hoe het gaat. Het enigste wat ik nog kan uitbrengen is dat ik zin in een pilsje heb en dat ik die in Nijmegen ga halen. Nog maar één heuvel, halverwege krijg ik een stuk meloen aangeboden, met veel enthousiasme eet ik die op. Met alle kracht die ik in mijn armen heb rij ik de helling op. Op dat moment loopt een groep militairen achter me en roepen in koor: “Push, push, push” en glimlachen me vriendelijk toe. Samen zwoegen we verder, wat een hobby!
Volkskrant 17 juli 1995 artikel Mac van Dinther
Mac staat me een eindje verder me op te wachten. Dat had ik van zo’n nieuwkomer niet verwacht, maar mijn respect heeft hij. Na een korte helling blijkt het parcours te zijn verlegd en moeten we opeens de stoep op (er ligt geen oprit). Even denk ik dat de K.N.B.L.O. een extra versperring heeft neergelegd, maar dat zal wel een kwade gedachte zijn! Gelukkig stond op dat punt Twan met de servicewagen en via zijn telefoon heb ik de WIG laten weten dat ik nog steeds leef en op weg naar De Vereniging ben. Mac journalist van de Volkskrant wilde eigenlijk wel verder naar Nijmegen, dat deden we dan ook. Na nog wat water te hebben gedronken wat met een temperatuur van wel 33 graden noodzakelijk was . Op de Berg en Dalseweg kom ik in gesprek met Jos uit Beek, een echte Gouden Kruisdrager. Hij was er mordicus op tegen, dat we “mochten” mee doen en vond het de grootste fout die de marsleider ooit had gemaakt. Ik gaf Mac een wenk, probeer jij maar met hem in gesprek te komen. Dat is misschien wel leuk voor je artikel in De Volkskrant. Na de beklimming van de Zevenheuvelenweg was de rest een peulenschil en zo rond 14.00 uur waren we dan ook weer terug Nijmegen. Chicken Skin onze videoploeg wilde dat we ons verzamelen bij de speeltuin.
Door naar persconferentie
Na afscheid van Mac genomen ben ik naar De Vereniging gereden voor de persconferentie, Rashid is inmiddels ook gearriveerd. Vlak voor de persconferentie word ik gebeld door De Gelderlander, ze hebben een foto gemaakt van een rolstoeler die de Zevenheuvelenweg is opgeduwd.
Ik voel even het bloed uit mijn hoofd wegtrekken, want ik was er zeker van dat niemand zich omhoog zou laten duwen. Maar ja, als zij een foto hebben? Ik vroeg meteen verder hoe ziet er dan uit? Volgens haar was het een buitenlandse jongen en hij draagt een oorbel.
Rashid met oorbel
Ik draaide me om en zie dat Rashid een oorbel draagt en hij is ook van Marokkaanse afkomst. De hand op de hoorn houdend vraag ik hem enigszins kwaad: ” Rashid, ben jij de Zevenheuvelenweg opgereden”? Rashid antwoordde :”Ja het is waar, ik wilde het graag proberen maar mijn arm gaf het op weer op en toen ben ik verder geduwd.”
Vriendelijk vertelde ik de journaliste dat het inderdaad één van onze lopers is, maar dat het om Rashid gaat die de eerste dag al uitgevallen is i.v.m. een spierontsteking. Verder vertel ik haar dat hij een comeback wilde maken. Ze begreep het hele verhaal en ik gaf aan dat ik blij was dat ze me gebeld had. Inmiddels was er wel een foto van Rashid gemaakt door een alerte fotograaf van de Gelderlander en zonder deze uitleg had dit ons experiment in gevaar gebracht. Nadat ik Rashid even “vriendelijk” heb toegesproken besluiten we dat hij terug naar Werkenrode gaat en ik alleen naar de persconferentie ga.
Tijdens de persconferentie gaf marsleider Bos aan dat hij zich grote zorgen maken over de hitte tijdens de intocht. Zelf melde ik aan de aanwezige journalisten dat al onze ” lopers ” binnen zijn en op tijd! Twee hebben overigens wel last gekregen van hun polsen.
Jeroen zijn laatste dag
Helaas zou Jeroen niet bij de intocht zijn omdat hij naar de Nederlandse selectie van rolstoel tafeltennis moest i.v.m. de voorbereiding voor de Europese kampioenschappen. Na de persconferentie is er gezellige persborrel die weer gezellig was. daarna nog even doorgepraat met de voorlichters van de K.N.B.L.O. waar ik heel plezierig mee heb samen gewerkt. Overigens ook de contacten met de andere journalisten waren heel plezierig geweest. De afgelopen week hebben we als rolstoelvierdaagse team bijna 70 interviews gegeven. Na de borrel ben ik met Rashid wat gaan eten in de stationsrestauratie. Toen we naar het rolstoeltoilet wilde bleek die weer vol met dozen te staan. Soms baal ik echt van mijn werk en het lijkt wel of er nooit iets veranderd. Na het eten snel terug naar Werkenrode waar het aangepaste toilet wel bruikbaar is. Nog even koffie en dan naar bed.
Verrassing: geen kruisje maar een Vierdaagserolstoel!
Maar jammer dan , Twan van RSN belde me om 21.00 uur hij vroeg of hij me nog even kon spreken. Ik spreek met hem af dat hij me op haalt en rijden samen naar Groesbeek waar mijn bus staat. Na mijn bus te hebben gehaald rijden we naar café de Oude Molen in Malden om nog een kop koffie te gaan drinken. Hier kwam Toine met een geweldig aanbod de vertegenwoordiger van Scandinavian Mobility ism met Rolstoel Service Nijmegen wilde al onze wandelaars een Vierdaagse rolstoel aanbieden.
Twan onze sponsor en onderhoudsteam van Rolstoel Service Nijmegen
Deze nieuwe rolstoel krijgt de naam De Vierdaagse rolstoel met een speciale wandel uitrusting. De ervaringen van onze “lopers” zullen worden gebruikt om de rolstoel verder te ontwikkelen. Toine wilde nog even onderhandeld over de WIG T-shirts. Kon ik die niet inruilen voor een shirt van Scandinavian Mobility? Maar hier was ik heel helder over tijdens de intocht dragen we gewoon onze eigen felgele WIG shirts. Maar we spreken af dat we petten opzetten van Scandinavian Mobility voor wat, hoort wat niet waar. Toine zou het voor de rest regelen en belde meteen met de importeur. Die was dolenthousiast en ging akkoord met onze tegenprestatie. Vanaf het begin heb ik tegen onze “lopers” verteld dat ze ondanks hun grote prestatie geen kruisje zouden krijgen. Nu kon ik ze gaan vertellen dat ze een Vierdaagse rolstoel tegemoet kunnen zien.
Vrijdag 21 juli 1995: De intocht op de Via Gladiola!
Ben vannacht om 24.00 uur gaan slapen om half 3 was het opstaan geblazen. Ik heb wat koffie gezet met mijn slaapdronken kop en brood gesmeerd voor Aschwin en Marco. Ze verteld dat ze de Rob Jordaans penning en een vierdaagse rolstoel krijgen i.p.v. van het felbegeerde Vierdaagse kruisje. Gisteravond kon ik het ze niet meer vertellen want ze waren al in dromenland.
Een half uur later stonden Guus, Gabriel en Henk al te wachten bij de bus van Werkenrode. Met Gabriel nog even de laatste stand van zaken besproken. Om kwart voor 4 vertrokken we voor de laatste grote prestatie van ons WIG-team. Op de laatste dag word je door alle mensen langs het parcours bijna gedragen naar de finish op de Annastraat.
Spanning.
Nu pas voel ik de enorme spanning waar we de afgelopen week onder hebben moeten werken en rijden. Er valt een enorme druk van mijn schouders en voel nu pas de vermoeidheid. Vandaag wordt het vast een geweldige dag, alleen mijn stem klinkt als een bootwerker. Toen onze lopers onderweg waren naar de Wedren ben ik even snel gaan douchen ook om de pijn aan mijn schouder wat te verlichten. Toch vind ik het jammer dat ik de laatste dag niet met onze ploeg mee kon rijden. Roeland onze coördinator op het kantoor van de WIG vind het niet verantwoord dat ik nu op het parcours zit. Dit omdat ik bereikbaar moet zijn voor de pers en de organisatie. Ik heb nog genoeg te doen en drink met Frank , de nachtportier van Werkenrode, nog een warm bakje koffie. Ruim de bungalow op want hier komen we niet meer terug om half zes bel ik Birgit op of ze de autotelefoon komt brengen. Bel ook nog even naar Karien Joore onze voorzitter , of ze nog wat geld kan halen want organiseren kost nu eenmaal geld. Twee uur later arriveert Birgit samen met Annie die haar naar Werkenrode heeft gereden met de opgeladen telefoon. Annie had op mijn verzoek Lydia opgehaald met de videocamera. Daarna gaan Lydia en ik het geld ophalen bij onze voorzitter waar we om 9 uur aankomen. Hierna halen we Rashid (ons teamlid die de eerste dag is uitgevallen) en zijn vriendin op. Wat Rashid niet wist is dat zijn vriendin er voor gezorgd had dat hij in het programma van Jack Spijkerman “Heb je een wens , vraag het de VARA” zou komen.
Een journalist van de VARA zou om 11.00 uur in Café de Molen in Malden zijn. Dit was ook de verzamelplaats voor de WIG organisatie, de lopers en Rolstoel Service Nijmegen die de locatie had geregeld. Ik neem de rolstoel van Rashid even mee met een smoes want we wilden hem versieren met helium ballonnen. Ondanks dat hij was uitgevallen werd hij door Jack Spijkerman in het zonnetje gezet. Met zijn arm ging het gelukkig steeds beter maar adviseerde hem om zijn arm tijdens de intocht toch in een mitella te laten zitten.
De intocht!
Om 14.00 uur waren al onze “lopers” binnen. Paula mijn vrouw is ook gekomen om in de feestvreugde te delen. Ze heeft op de achtergrond een belangrijke rol gespeeld. De grote fles champagne wordt open getrokken en Marco zorgt er natuurlijk voor dat de hele ploeg natgespoten wordt. Iedereen heeft het gehaald . Moe, oververhit en erg enthousiast. Het laatste gedeelte zou ik zelf mee rijden, maar omdat Rashid ook mee moest naar de overhandiging bied ik hem om hem te trekken d.m.v. een touw tussen de beidde rolstoelen.
Onze wandelaars kregen de Rob Jordaans-penning uitgereikt door Independent Living Nederland. Gabriel krijgt een speciaal aanhangwagentje voor de bloemen aangehaakt. Deze kar willen we gebruiken voor de bloemen want en rijden en bloemen vast houden is nu eenmaal niet zo eenvoudig. We stellen ons op op het terras en al zingend lopen we naar de finish in Nijmegen.
Het enthousiasme van het publiek aan de kant is enorm. Van alle kanten worden er bloemen aangeboden (achteraf zou blijken dat ons team 240 bossen bloemen had gekregen). De warmte van 35 graden op het parcours is overweldigend, maar de sfeer op de “Via Gladiola” geeft de echte vierdaagse spirit. Voor de KNBLO winkel op de Annastraat staat Omroep Gelderland zij doen verslag van de overhandiging van “onze lopers” van de Rob Jordaans-penning.
Overhandiging Rob Jordaans penning.
Van de voorzitter van Independent Living Nederland Tine Kouwenhove krijg ik als eerste een medaille en oorkonde uitgereikt voor mijn rol als rolstoel marsleider. Ik ben hier door geroerd want Rob Jordaans was een oud klasgenoot van de Mytylschool in Dordrecht en een groot voorvechter voor gelijke kansen en onafhankelijk leven.
Rob was inmiddels overleden en ik vond het toch een grote eer dat ik hem als eerste kreeg. De rest van het team was ook erg enthousiast. Na de hartverwarmende woorden van Tine en onze voorzitter van de WIG Karien gaan we naar de VIP Tribune.
De handdruk
Paula mijn vrouw had twee WIG vierdaagse T-shirts keurig met een rode strik versiert om te overhandigen aan marsleider Chris Bos en Jac Trum (raadslid CDA). De laatste had zich voordat de Vierdaagse begon , al meerdere malen uitgesproken in de pers, dat hij als loper tegen deelname van de rolstoelers was.
Wat een chaos!
Aangekomen bij de VIP tribune komt onze Burgemeester d’Hondt ons tegemoet lopen om ons te feliciteren met deze prestatie. Wat er toen gebeurde is bijna niet te beschrijven. Het lijkt wel op de Tour de France, overal cameraploegen waaronder het NOS-journaal, RTL 4, Omroep Gelderland , journalisten, fotografen en radioverslaggevers die ons letterlijk bestormden.
Na nog even tegen de marsleider gezegd te hebben dat we akkoord zouden gaan met een limiet van 100 rolstoelgebruikers, zetten we onze weg voort , onder luid applaus van het publiek op de tribune en langs de kant van de weg. Na het afstempelen moet ik nog even naar de Vereniging het hoofdkwartier van de Vierdaagse voor een interview met radio Unique. Ik neem nog even afscheid van de medewerkers van de KNBLO waar ik prima mee heb samengewerkt. Daarna ga ik de stad in om samen met de medewerkers van de WIG en onze lopers nog een borrel te drinken op de Waalkade. We heffen gezamenlijk het glas en op mijn vraag of ze volgend jaar weer mee doen. Luid er een eenduidig ja . De heer Schakel, Voorzitter van de van de KNBLO en Erica Terpstra zijn voor, nu nog de rest van de KNBLO.
Naschrift:
Bij mijn afscheid uit Nijmegen in 1996 toen ik benoemd ben als Voorzitter van de landelijke Gehandicaptenraad kreeg ik deze tekening van Renee Donders.
Uiteindelijk zou het nog tot 2009 duren voordat de rolstoelgebruikers het Vierdaagsekruisje zouden krijgen i.p.v. een certificaat. De eerste die hem in ontvangt mocht nemen was Carolien Smit uit Nijmegen. Met mijn oude buurman de helaas inmiddels overleden Marsleider Chris Bos is het weer helemaal goed gekomen. Jac Trum (oud raadslid CDA) en ik zijn nu weer vrienden op facebook. Hieronder nog de video die Chicken Skin voor ons heeft gemaakt.
Ik wens alle Vierdaagse lopers heel veel plezier.
Voor zij die met de Vierdaagse willen meedoen!
De huidige aangepaste regelementen van de KNBLO