OPEN BRIEF toegankelijk elektronisch stemmen voor ons allemaal
Aan: De leden van de Tweede Kamer der Staten Generaal
Onderwerp: Toegankelijk elektronisch stemmen voor ons allemaal
Datum: 14 mei 2016
Broeder Tuck bid voor toegankelijke stemmen voor iedereen.
Geachte heer, mevrouw,
Dinsdagavond 17 juni om 19.30 uur vindt in uw Tweede Kamer het debat plaats over het tijdelijk experimenteren met elektronische stemprinters en stemmentellers.
Daarom graag uw aandacht voor het volgende.
VN-Verdrag inzake de rechten van de mens met een Handicap
In mijn eerdere brief van 10 februari jl. meldde ik dat op 21 januari 2016 de ratificatie van het VN-Verdrag inzake de rechten van de mens met een Handicap werd aangenomen door de Tweede Kamer. Eveneens op 21 januari jl. is de motie van mevrouw Voortman aangenomen waarin op termijn gestreefd zal worden naar 100% toegankelijke stemlokalen. Op 12 april heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor de ratificatie van het verdrag aanvaard.
Daarmee hoop ik als blinde kiesgerechtigde zó dat een toegankelijk stemproces voor mij en meerdere honderdduizend kiezers met een beperking eindelijk een definitieve stap dichterbij is gekomen. Dit kan volgens mij echter alleen door het aannemen van dit wetsvoorstel dat dinsdagavond wordt besproken zodat het gebruik van stemprinters met toegankelijkheidsvoorzieningen mogelijk wordt.
Immers, wat heeft het voor een zin om te streven naar 100% toegankelijke stemlokalen als je in het stemhok geconfronteerd wordt met het rode potlood waar je niets mee kunt.
Tot mijn spijt moet ik constateren dat er nog steeds inspanningen worden geleverd om het gebruik van een nieuw model stembiljet toch nog mogelijk te maken.
Ondanks dat de Commissie Van Beek duidelijk adviseerde in de richting van het wetsvoorstel dat nu dinsdagavond wordt behandeld en juist niet adviseerde in de richting van het gebruik van een met de hand gemarkeerde stembiljetten.
BZK beproeft nieuw model stembiljet
Vorige week informeerde minister Plasterk u over de uitkomsten van nieuwe proeven met een ‘verbeterde’ nieuw model stembiljet en het elektronisch tellen ervan.
Waarom besteedt de minister kostbare middelen en tijd in een stemmethode die door de Commissie Van Beek is afgeraden?
Na lezing van het bericht die de aanbieding van het rapport begeleide, wordt de suggestie gewekt dat de testen zeer positieve resultaten hebben laten zien.
Na lezing van het volledige rapport van de organisatie die de test in opdracht van het ministerie van BZK heeft uitgevoerd kom ik toch tot een andere conclusie.
Recept voor ongeldig stemmen
In vergelijking met eerdere proeven in november 2012 is het percentage ongeldig van 14,2% gedaald naar 1,8% tijdens de proef van november 2015.
Wat niet is gemeld is dat bij de gerapporteerde score van 1,8% voor het gemak alle stembiljetten, waarvan er alleen een partijlijst was gemarkeerd als geldig werd beschouwd. Voor 18.2% van de proef stembiljetten was uitsluitend een partijlijst gemarkeerd, zodat het werkelijke percentage ongeldig eigenlijk liefst 20% bedraagt.
Overigens het percentage ongeldig van 1,8% is absurd hoog en zou bij een volledige opkomst tot ruim 230.400 ongeldige stembiljetten leiden.
Hoe kun je dan beweren dat de proeven met het nieuwe stembiljet gunstige resultaten hebben laten zien?
In werkelijkheid zouden op basis van deze testresultaten en onder de huidige kieswetgeving waarbij wij op kandidaten stemmen (en niet op partijen) bij een volledige opkomst ruim 2,5 miljoen stembiljetten ongeldig zijn!!!!!!!!!
Willekeur in duiding uitkomst van de proeven
De minister verwijst naar het experiment met een aangepast model stembiljet voor kiezers in het buitenland die tijdens een verkiezing een ongeldig percentage van 0,23% liet zien.
De suggestie wordt gewekt dat dit percentage een betrouwbaardere indicatie zou zijn voor het verwachte risico op ongeldige stemmen dan de uitkomst van de proeven met het nieuw model stembiljet. De testpersonen zouden tijdens deze laatste proef door een gebrek aan motivatie de negatieve resultaten hebben beïnvloed!!!!
Waarom proeven nemen als je de resultaten naar believen terzijde schuift?De praktijk van het huidig stembiljet zou een betere indicatie moeten zijn hoe gemotiveerde kiezers in staat zijn een geldige stem uit te brengen.
Bij het Oekraïne referendum van 6 april jl. is slechts 32% van alle kiezers naar het stembureau gekomen. Als je niet gemotiveerd zou zijn, dan was het zeer eenvoudig om samen met de 68% andere kiezers gewoon thuis te blijven.
Zelfs bij deze gemotiveerde kiezers die slechts 1 markering met slechts 2 invulmogelijkheden in plaats van 2 markeringen met 30 x 80 invulmogelijkheden hoeven te plaatsen, bleek het niet eenvoudig om het stembiljet correct in te vullen.
Het onthutsende resultaat was dat het aantal ongeldige stembiljetten van 38.004 op een hoger niveau lag dan de totale opkomst van Tilburg, de 6e grootste gemeente van Nederland, met 36.657 kiezers.
Het land, met Geen Peil voorop, zou te klein zijn geweest als de kranten 7 april zouden koppen: ‘ALLE STEMBILJETTEN VAN DE GEMEENTE TILBURG BELANDEN ONGETELD OP DE VUILNISHOOP’
Afleiding van de kern van de zaak
Eigenlijk zouden deze statistieken in de discussie helemaal niet hoeven mee te spelen.
Een andere meer principiële reden zou iedere inspanning in de richting van dit nieuw model stembiljet subiet moeten doen beëindigen.
Hoe kun je als overheid de kiezer confronteren met een stembiljet waarbij het aantal invulmogelijkheden die naar niet bestaande kandidaten verwijst, significant hoger is dan het aantal dat naar wel bestaande kandidaten verwijst?
Slechts enkele van de soms wel 28 deelnemende lijsten hebben het recht om 80 kandidaten op de lijst te plaatsen. De overweldigende meerderheid van alle invulcombinaties (1 t/m 30 voor de lijsten en 1 t/m 80 voor de kandidaten) verwijzen dus naar niet-bestaande kandidaten!!!!
Dit kan toch niet waar zijn!!!!
Domste leerling in de klas
De verantwoordelijke kiesinstanties van landen zoals Wit-Rusland, Zimbabwe, Rusland, Myanmar etc. van wie Nederland voor wat betreft het democratische gehalte graag de maat neemt, zouden bij het aanhoren van het plan dit model stembiljet voor verkiezingen in te zetten, Nederland meewarig aankijken als ware wij het domste leerlingetje in de klas voor verkiezingsautoriteiten.
Nieuw model stembiljet niet toegankelijk
Maar eigenlijk is voor mij en de groep mensen wiens belangen ik met vuur vertegenwoordig, het hoofdstuk over de toegankelijkheidsproeven het meest tenenkrommend.
De beschrijving van de uitgevoerde proeven met de 42 testpersonen met visuele beperking gaat volledig voorbij aan wat de essentie toegankelijk stemmen betekent.
Toegankelijkheid meer dan een aap een kunstje leren
Toegankelijk stemmen betekent in essentie dat iedereen zelfstandig en met behoud van het stemgeheim zijn stem kan uitbrengen.
De beschreven proefopzet doet niets anders dan het verplaatsen van het huidige probleem in het stemhok naar buiten het stemhok.
Immers om als blinde en slechtziende kiezer de nieuwe ontwikkelde mal te kunnen gebruiken moet je de volgende stappen ondernemen:
1. Thuis of in het stembureau bepalen op wie je wilt stemmen en vervolgens de lijst en kandidaat nummers onthouden;
2. Buiten het stemhok moet je van het stembureau eerst een uitgebreide instructie in het gebruik van de mal krijgen.
3. Aangeven op wie je wilt stemmen;
4. Met hulp van een stembureau-lid en de gekozen mal (braille/geen braille/slechtziend) op een proefbiljet je stem uitbrengen;
5. Het lid van het stembureau moet je dan vertellen of het gelukt is of je de markeringen hebt geplaatst voor de partijlijst en kandidaat op wie je wilt stemmen;
6. Vervolgens krijg je een echt stembiljet en de mal om in het stemhok het geoefende in praktijk te brengen!!!!!!De makers van het stembiljet en de hulp mal lijken meer geïnteresseerd om een oplossing te bedenken waarmee je een aap een kunstje leert uitvoeren. Het gaat immers niet alleen om het leren een trucje uit te voeren om d.m.v. het tellen van gaatjes een rondje in te kleuren. Ik vraag me nu af waarom al dit gedoe als je je stemgeheim toch moet prijsgeven?
Je kunt beter alle stappen overslaan en zoals nu samen met het stembureau-lid het stemhokje instappen. Daar vraag je hem/haar het stembiljet in te vullen en zo te vertrouwen dat het goed is gegaan.Oude wijn in nieuwe zakken
Dit nieuwe model stembiljet en mal is oude wijn in nieuwe zakken. Het probleem is alleen verplaatst van het stemhok naar buiten het stemhok.
Bovendien is in 2010 al een hulpmal ontwikkeld en beproefd, dat bleek niet te werken en dit blijkt nu na nadere bestudering van de resultaten van de nieuwe proef met 42 testpersonen ook niet te werken. Ook hier is het niet markeren van een kandidaat als geldige stem beschouwd. Als je de geldende kieswet toepast dan hebben 9 van de 35 blinde testpersonen ongeldig gestemd, en 7 van de 7 slechtziende testpersonen ongeldig gestemd.Dus de makers van het nieuw model stembiljet en hulpmal nieuwe stijl zijn zelfs niet in hun eigen doel geslaagd om de ‘aapjes het kunstje aan te leren’Kiezers zijn geen aapjes
Kiezers met een visuele beperking of met andere beperkingen zoals bijvoorbeeld een lichamelijke, geestelijke beperking, dyslexie of laag geletterdheid zijn net andere kiezers die geen beperkingen hebben. Ook zij kunnen hun keuze wel eens niet eerder maken dan in het stemhokje onder druk van het uur U. De verschillende type kiezers bestaan er ook onder de blinden of personen met andere beperkingen. Ook binnen kiezers met een beperking zijn er zwevende kiezers, volmacht kiezers, bewuste kiezers, gewoonte kiezers of onverschillige kiezers.
De proef en de methode van het nieuw model stembiljet en de mal is alleen geschikt voor de volmacht- en de bewuste kiezer. Je bent verplicht voordat je naar het stembureau gaat de keuze op wie je wilt stemmen te maken. Kiezers met een beperking mogen niet onvoorbereid naar het stembureau gaan of ze mogen niet zweven. Immers, het nieuw model stembiljet en de hulpmal kunnen je niet zeggen welke partijen en lijsten meedoen.
Gaan we deze verplichting voortaan ook aan alle andere kiezers opleggen? Gaan we het stembureau de instructie geven alle kiezers pas toe te laten tot het stemhokje als ze tevoren kenbaar hebben gemaakt op wie ze willen stemmen?
De goedkeuring van het VN-Verdrag voor de rechten van personen met een handicap dwingen ons immers alle personen ongeacht hun handicap in gelijke situaties gelijk te behandelen.
Slager keurt zijn eigen vlees
Wat moet in onze minister gevaren zijn dat hij zijn ministerie dit soort plannen laat voorbereiden en uitwerken?
Wellicht speelt hier mee dat de slager zijn eigen vlees keurt en derhalve ook aanprijst.
De organisatie die de proeven uit heeft gevoerd en er verslag van heeft gedaan heeft sinds 2010 toen het idee voor een nieuw model stembiljet was ontstaan aan de wieg gestaan van de verschillende ontwerpen en updates van de nieuwe modellen stembiljetten en hulpmallen. In hun enthousiasme voor hun eigen creativiteit lijkt men wel heel gemotiveerd om proeven te bedenken en er verslag van te doen welke meer gericht zijn om bevestiging te vinden van de waarde van hun eigen werk, dan objectief vaststellen of het stemproces verbeterd of de kiezers er überhaupt mee geholpen worden.Deze aanname is zeer speculatief, maar ik kan verder geen rationele reden bedenken waarom de minister een zeer zorgvuldig en evenwichtig afgewogen aanbeveling van de Commissie Van Beek, waarbij de diverse stemmethoden van alle denkbare kanten zijn belicht en alle waarborgen voor een verantwoorde verkiezing zijn afgewogen, naast zich neerlegt. Er is ook geen rationele reden te bedenken waarom een nieuw stembiljet dat op geen enkele wijze voldoet aan de basisbeginselen van een deugdelijk stembiljet überhaupt zoveel aandacht krijgt.Enthousiaste reacties van de testpersonen
In het verslag kun je positieve reacties van de testpersonen lezen variërend van ‘Goed mee te werken’, ‘Mag meteen ingevoerd worden’, ‘Lost ons probleem op’ enzovoort.
Hoe valt het te rijmen dat je zoveel bedenkingen kunt hebben bij de voorgestelde oplossing, terwijl de betrokken testpersonen zo enthousiast zijn?
Ik heb daar twee verklaringen voor. Ten eerste gaan personen zich als aapjes gedragen als je ze als aapjes behandeld. Als blinden hebben we ons leven lang geleerd je uiterste best te doen om te roeien met de riemen die je hebt. Grijp iedere hulpmiddel aan die je geboden wordt en laat zien dat je meer kunt dan dat men denkt. Dus als je uitgedaagd wordt om in een test een kunstje te vertonen, dan laat je je niet kennen en toon je waartoe je in staat bent. Dus als ze je dan vragen hoe ging het? Dan roep je ‘Makkie’ of ‘Top’. Immers, je wil niet toegeven dat je het niet kunt of neergezet worden als een lastpost of een kneus.
Een tweede verklaring heeft te maken met de ‘slager die zijn eigen vlees keurt’. Het ministerie heeft ook diverse proeven gedaan om vast te stellen of een stemprinter de toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden positief veranderd. Eind 2014 en eerder dit jaar hebben er proeven met de stemprinter plaatsgevonden. Over deze laatste proeven heeft de minister de kamer eerder geïnformeerd (onderdeel verslag van de Deskundigengroep onder voorzitterschap van Ronald Prins). De blinde en slechtziende testpersonen lieten in deze proeven weten erg geholpen te zijn met de audiofaciliteiten van de stemprinter. De vraag dringt zich nu op waarom parallel aan deze testen dezelfde personen niet zijn onderworpen aan het nieuw model stembiljet en de hulpmal? Zou dit te maken kunnen hebben met het feit dat dit de slager niet zo goed uitkwam?
Dit is uiteraard niet na te gaan, maar ik kan me voorstellen dat de enthousiast opgetekende reacties na de test met de hulpmal met een bekend fenomeen te maken zouden kunnen hebben.
Dit fenomeen laat zich snel uitleggen door de volgende metafoor. Als je in een experiment mensen in een vrieskast laat staan en hen dan vervolgens in een koelkast plaatst, dan zullen ze erg blij zijn met de positieve verandering. De koelkast is immers en stuk warmer dan de vrieskast. De positieve reacties op dit experiment zal echter gauw omslaan als de proefpersonen verteld wordt dat er ook nog zo iets bestaat als een warm bad. Ik ben bang dat de vrieskast het rode potlood is, het nieuw model stembiljet en de hulpmal is de koelkast en de toegankelijkheidsvoorzieningen van een stemprinter is uiteraard het warm bad.
Conclusies
Op een stembiljet moet je alleen geldige en formeel goedgekeurde partijlijsten en kandidaten opties opnemen die kunnen leiden tot een geldige stem. Als op het stembiljet partijlijsten en kandidaat opties ingevuld kunnen worden die niet bestaan en dus leiden tot een ongeldige stem, dan deugt zo’n stembiljet niet en verdient het geen enkele moment van overweging. Toegankelijk stemmen kan alleen met inzet van elektronische hulpmiddelen. Alleen dan kan iedere kiezer met een beperking zelfstandig en met behoud van het stemgeheim zijn stem uitbrengen. En alleen dan zal iedere kiezer met een beperking een gelijke behandeling krijgen als kiezers zonder beperking.
Wij roepen u als volksvertegenwoordiger derhalve met klem op het wetsvoorstel om te experimenteren met de stemprinter en de stemmenteller dinsdagavond 17 juni positief te steunen.
Mocht er geen meerderheid zijn voor dit wetsvoorstel en er richting nieuw model stembiljet en hulp mal aangestuurd worden, dan zullen wij ons genoodzaakt zien een klacht in te dienen bij het College voor de Rechten van de Mens.
In het vertrouwen dat dit niet zover hoeft te komen wens ik u veel wijsheid toe bij de behandeling van dit wetsvoorstel voor het experimenteren met de stemprinter en stemmenteller en alle overige initiatieven om het stemproces te verbeteren en echt toegankelijk te maken.
Natuurlijk komen wij graag e.e.a. mondeling toelichten. Op dit moment ben ik, Jeroen Zwart (Broeder Tuck), herstellende van een nare ziekte, waardoor reizen erg bemoeilijkt wordt. Daarom zou ik telefonisch contact om met u van gedachten te wisselen zeer op prijs stellen.
Broeder Tuck en Harry Schreurs Terug naar de bossen.
Met vriendelijke groeten,
Jeroen Zwart (Broeder Tuck)
Harry Schreurs
Woordvoerders van ‘Terug naar de Bossen’
Van gunst naar recht – (foto Monika Troch)
